Lees hier het artikel: Scheiden doet lijden. ‘Zorg dat je afstand kunt houden’
Scheiden doet lijden. ‘Zorg dat je afstand kunt houden’
Bron: Kinderopvangtotaal.nl
Carolien Stam
12 maart 2024
Kinderen van gescheiden ouders lopen een risico op ontwikkelingsachterstand. Ze gaan zich vaak anders gedragen. Op hun werk krijgen pm’ers met deze kinderen en hun ouders in scheiding te maken. Hoe sta jij tegenover de ouders en hoe signaleer jij problemen bij het kind? Pedagoog Steven Pont spreekt hierover op een online infoavond.
Scheiding van ouders is een urgent onderwerp in de samenleving. Omdat het grote invloed heeft op de ontwikkeling van kinderen. Op de kinderopvang krijgen pm’ers direct te maken met ouders die gaan scheiden of zijn gescheiden. Kinderen kunnen heftig reageren op de scheiding van hun ouders. ‘Het gedrag van kinderen kan veranderen in heel druk, maar ook in heel rustig gedrag. Dan is het belangrijk om je observaties te delen in het team én met de ouders,’ zegt Steven Pont, pedagoog en mediator.Wat zijn de signalen?
‘Extreme gedragsveranderingen bij kinderen van wie de ouders scheiden, zijn een serieus signaal’, zegt Steven Pont. ‘Niet alleen kan een kind drukker worden, óók kan het kind zich juist heel aardig gaan gedragen. Dan denk je: Lisa doet het best goed terwijl haar ouders in scheiding liggen. Maar de werkelijkheid is helaas anders. Lisa doet aardig omdat ze denkt dat als zij maar lief doet, papa en mama wel weer bij elkaar komen. Kinderen kunnen zichzelf de schuld geven.’Fantasiewereld
Kinderen kunnen ook voor zichzelf een mooie fantasiewereld creëren omdat ze dingen niet begrijpen, vertelt Pont. ‘Of gaan de rol van de ouder spelen: parentificatie heet dat. Ze zijn heel lief en aardig voor hun mama of papa. Dan lijkt het alsof het kind alles heel goed verwerkt, maar eigenlijk moet er juist een alarmbel afgaan.’Grens met ouders vervaagt
Of een ouder wordt een vriend of vriendin – adultificatie – en verliest zijn gezag ten opzichte van het kind. Pont: ‘Bijvoorbeeld als het kind bij papa of bij mama alles mag. Er ontstaat concurrentie tussen de ouders en de grens tussen ouders en kind vervaagt. Maar daarmee vervaagt ook de veiligheid die de ouder geeft aan het kind. Het wordt meestal niet zo gezien, maar veiligheid is ook duidelijkheid.’Boodschap
Steven Pont waarschuwt ervoor dat professionals in de kinderopvang niet in scheidingssituaties betrokken moeten worden. ‘Dat gaat al om kleine dingen, zoals een boodschap van moeder overbrengen aan vader die ‘s middags het kind komt ophalen. Het gaat ook om grotere zaken zoals vader die ineens op de stoep staat en briesend eist dat hij zijn kind meekrijgt terwijl dat niet is afgesproken.’
Wat doe je dan als pm’er?
‘Vooraf alles met de ouders doorspreken’, adviseert Pont. ‘Ook over het contact onderling en over hoe de ouders zich tot elkaar verhouden. Die afspraken zijn noodzakelijk en het moet duidelijk zijn hoe je als kinderopvangorganisatie handelt in scheidingssituaties. De organisatie kan een scheidingsprotocol opzetten: regels voor hoe de organisatie zich verhoudt tot ouders die in scheiding zijn. Daar kan een pm’er in gesprek met de ouders altijd op terugvallen: “Dit hebben wij afgesproken”. Het is noodzakelijk als pm’er afstand te houden, hoe moeilijk dat ook kan zijn als je bijvoorbeeld moeder heel goed kent omdat ze al jaren het kind komt brengen.’
Basis principes uit: “Gescheiden ouders in de kinderopvang”
Handel bij gescheiden ouders volgens de onderstaande principes:
Een eventuele uitspraak van de rechtbank of afspraken in een convenant zijn leidend, tenzij de ouders hiervan schriftelijk afwijken of zijn afgeweken;
Maak – zowel bij aangaan van het contract als gedurende het contract en na de scheidingsmelding – duidelijke afspraken met de ouders over het halen en brengen van het kind en de informatievoorziening;
Beide ouders hebben in beginsel recht op informatie, ook niet gezaghebbende ouders, tenzij de rechter beslist dat de ouder zonder gezag geen informatie meer krijgt of als dit beter is voor het kind (zie verder “Informatieplicht en overdracht naar ouders”);
Het belang van het kind staat zoveel mogelijk voorop;
Wees onpartijdig, kies niet voor een bepaalde ouder;Bescherm ook pedagogisch medewerkers, die het in zo’n situatie emotioneel zwaar te verduren kunnen krijgen.
Vechtscheiding
Kinderen lijden meestal onder de scheiding van hun ouders. Weten ouders hoe hun kind reageert en dat ze eronder lijden? Steven Pont: ‘Dat is vaak best lastig. Sommige ouders doen alles om te voorkomen dat hun kind belast wordt door de scheiding. Er zijn veel ouders die jarenlang in een vechtscheiding zitten en hun kinderen daarmee belasten. Ouders zijn zich er veel te weinig van bewust dat elke pijn die zij niet bereid zijn te lijden, op het bord van hun kinderen komt. Dat wil zeggen dat je als ouder je ex-partner niet kunt afbranden alsof het de boze buurman is. Kinderen zijn loyaal aan beide ouders, dat is de biologische lijn.’
Kunnen pm’ers kinderen begeleiden?
‘Zeker wel’, vindt Pont. ‘Door begrip te hebben voor het kind en het gedrag te duiden. Maar ook door het gesprek met de ouders open te houden en duidelijk te maken dat je als pm’er niet persoonlijk betrokken bent. Je neemt als professional een onafhankelijke positie in en daarmee bescherm je jezelf ook.’
Veilig Thuis
Het komt ook voor dat een onveilige situatie zich voordoet bij 1 van de ouders. Of een ouder waarschuwt de leidsters dat de andere ouder een onveilige situatie kan creëren. Wat dan? ‘In principe is het je professionele plicht bij een vermoeden van onveiligheid een melding te doen bij Veilig Thuis. Maar daar moet je ook mee oppassen’, zegt Steven Pont. ‘Als pm’er loop je het gevaar om in een positie te komen dat je partij kiest. Daar moet je zo lang als het kan buiten blijven. Is er een vermoeden van mishandeling, dan moet je dit in het team en met je leidinggevende bespreken. Uiteindelijk zal er vanwege met de meldcode huiselijk geweld een melding volgen. Maar dat is echt de laatste stap.’
De Brancheorganisatie Kinderopvang heeft in samenwerking met BOinK en op basis van een document van de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang, richtlijnen voor de kinderopvang opgesteld. Download het document “Gescheiden ouders in de kinderopvang”>>
